Bolivia deel 2: De Pantanal! (laatste blog)

Wederom gaan we dit weergaloze moerasgebied in! Maar nu op een andere plek: als je de Pantanal vergelijkt met een groot soepbord (en die vergelijking klopt aardig), zaten we in Brazilië op de rand van het bord en nu, in Bolivia op de bodem. De afstand tot de Braziliaanse locatie is ‘slechts’ 200-300 km, maar het is een heel ander beeld.
Een nat beeld. Het gebied staat onder water, zoals ieder jaar 5-6 maanden lang. In het water groeit gras. Dat levert een zeer fascinerend landschap op: het is ongelofelijk weids. Ook dit is savanne, maar dan de natte versie, met ‘eilanden’ die wat hoger liggen en waarop palmen groeien en landdieren leven.

Moerasspektakel
We krijgen vanuit de auto al snel beesten te zien: de weg ligt ook iets hoger dan de omgeving, waardoor de dieren hier droog zitten. Bovendien heeft de parkwacht sinds drie jaar de stroperij goed onder controle, waardoor de dieren niet angstig meer zijn.
- Ja! Het Pantanalhert! Zijn lijf is aangepast aan het moeras: ze gaan op hoge poten, waarmee ze door 1 meter diep water kunnen springen. Eentje demonstreert deze kunst en rent weg; een ander blijft onverstoorbaar te poseren.
- Geweldig: twee slangen op de weg. Eén is zijn lunch nog aan het verteren; we zien de bobbel in zijn lijf.
- Wauw: reuzenotters! Ik zie alleen twee oortjes, de anderen in de auto zijn alerter en zien twee koppies (het zal door al het gehobbeldebobbel in de auto op deze zandweg komen, dat ik niet zo scherp meer ben).
- Spectaculair: de manenwolf! Een vos op hoge poten, heel elegant; hij wordt niet vaak gezien.
- Gelukkig: de Tujuju, het symbool van de Pantanal. Een grote ooievaar die mij aan de maraboe uit Afrika doet denken.
En veel kaaimannen, capibara’s (een 50 cm hoge cavia), vogels, vogels… En dan te bedenken dat bij laagwater nóg meer vogels hier langstrekken. Wat is het genieten, wat is het hier mooi!

De bescherming van een parel
Terwijl aan de Braziliaanse zijde de natuurbescherming vooral door private grondeigenaren gebeurt, zoals boeren, wordt aan de Boliviaanse zijde het overgrote deel van de Pantanal door de overheid beschermd, als Nationaal Park en ‘RAMSAR’-gebied, moerasgebied van internationale waarde.

Toch is ook dit deel van de Pantanal niet vrij van bedreiging. In de Pantanal ligt veel ijzererts (ca. 5% van de wereldvoorraad) en de Boliviaanse overheid zoek een investeerder om grootschalige mijnbouw te ontwikkelen. De mijn zelf ligt buiten beschermd gebied. Volgens het plan zal de ruwe erts door het natuurgebied via een spoorlijn naar de rivier de Paraguay vervoerd worden, vanwaar het met schepen naar de oceaan en verder gaat. Het ontwerp van de spoorweg is behoorlijk goed, al loopt de route dwars door beschermd natuurgebied. 45 km van de rails gaat op palen, zodat water en dieren er ongestoord onderdoor kunnen en de impact op het natuurgebied relatief klein is. So far, so not so bad… (‘Good’ is overdreven; het is de beste optie, maar geen verstoring zou nóg beter zijn.)

Vooruitlopend op dit Grote Plan wordt echter ‘tijdelijk’ het huidige zandpad versterkt. En hoe! De weg wordt 2-3 keer zo breed en bijna een meter hoger: als een dijk, die het water tegenhoudt. Het zand wordt aan de zijkant van de weg weggehaald, waardoor daar een ‘greppel’ ontstaat van bijna 4 meter diep en meer dan 10 meter breed. Dit water heeft loodrechte randen, waardoor overzwemmende dieren de oever niet gemakkelijk op kunnen klimmen en verdrinken.

Hoe bizar! Midden in beschermd natuurgebied! Dit vraagt om actie. Ik overleg met de technisch ingenieurs van het wél doordachte plan, met WWF-US, WWF-Bolivia, WWF-Brazilië. Terug in Nederland zal ik met mijn collega’s daar bespreken wat we kunnen ondernemen. Dit wordt vervolgd, zeker weten!

Terug naar huis
Op weg naar het vliegveld dringt een laatste gedachte zich op: als meer mensen hiervan zouden genieten, zou dat geen goede vorm van natuurbescherming zijn? Onbekend maakt onbemind. Het gebied is heel bijzonder qua natuur en landschap, maar kan wel wat extra waardering gebruiken. Nog een aanknopingspunt voor mij: ik zal samen met WNF-Bolivia, Brazilië en Paraguay verkennen wat de mogelijkheden zijn voor (eco)toerisme.

Hoewel verontrust, vertrek ik met een zeer verzadigd gevoel naar huis. Wát een mooi gebied, wát een ervaring was dit! Hier wil ik graag voor werken!