Brazilië deel 1: de Cerrado
Door: Daphne Willems
Blijf op de hoogte en volg Daphne
13 Juni 2014 | Brazilië, Brasilia
Mijn vrienden zijn verbaasd: Brazilië? Jij volgt het voetbal toch niet meer sinds 1990, toen je zelf stopte met spelen? En ze hebben natuurlijk gelijk: het WK heeft het land helemaal in zijn greep, de voetbalgekte in Nederland is niets vergeleken bij de nationale manie in Brazilië. Het land staat op zijn kop… Maar er is hier meer te beleven: ik ben met WNF-Brazilië op stap, we gaan de natuur in.
De Cerrado: een savanne vol bomen
En wát voor een natuur! Meteen de eerste dag al is het landschap ronduit spectaculair. De reis start met een bezoek aan het bergachtige deel, waar de wateren vandaan komen die de Pantanal voeden, het grootste moerasgebied van de wereld. Deze ‘Cerrado’ is een immens savannegebied, ongeveer 10x zo groot als Nederland, en we rijden er met een stevige vaart doorheen.
Er is veel landbouw: soja, graan- en grasplantages. De helft van de Cerrado is al omgezet in landbouwgrond. Maar daartussen ligt een versie van savanne die ik niet voor mogelijk had gehouden: met bomen, struiken, veel geslotener dan het beeld dat ik had van een savanne, zoals de Afrikaanse. ‘Cerrado’ betekent dan ook ‘gesloten’ in het Portugees. En het is ongelofelijk gevarieerd: dichte en open delen, gras, ruigte, struiken, bomen en zelfs delen met palmbomen. Het is ronduit schitterend. En zeer rijk aan soorten: onderweg wemelt het van de vogels - toekans, ibissen, gieren, roofvogels en ara’s die over de snelweg vliegen, en ema’s, een soort kleine struisvogel, in de velden erlangs.
De Braziliaanse WNF-collega’s vertellen honderduit over de politiek in Brazilië, die erg op economische ontwikkeling gericht is en de natuur wel eens vergeet. Gelukkig heeft het WNF goede banden met het ministerie van milieu. Zo kunnen ze de consequenties van nieuwe wetten voor de natuur in beeld brengen en het beleid beïnvloeden. Dat doen ze ook door samen met de overheid kaarten te maken, die tonen hoe de ontbossing ten behoeve van nieuwe landbouwgrond zich ontwikkelen. Tegelijkertijd zijn op deze kaarten de meest kwetsbare delen van de regio aangegeven. De uitdaging is de overlap van deze twee (ontbossing in kwetsbare delen) zo klein mogelijk te houden. Met boeren en dorpelingen werken we samen om nieuwe manieren van landbouw te ontwikkelen, die de natuur minder belasten. Zoals het verzamelen van fruit en noten uit natuurparken: dat geeft de natuurgebieden een economische waarde. Zo ontstaat er meer steun bij de bewoners en de gemeenten voor het behoud ervan.
Uitdagingen
En dat is nodig, want kwetsbaar is het! We komen langs een plek waar een zandweg is aangelegd. De savanne, die zo robuust oogt, is vanaf de berm volledig weggespoeld: planten, grond, alles is in drie jaar verdwenen in een ravijn. Het zand is hier zo fijn en de hellingen zijn zo steil, dat dergelijke relatief kleine veranderingen deze enorme erosie kunnen veroorzaken. De bodem die hier wegspoelt, komt via de rivieren vervolgens aan in de Pantanal en verandert daar het watersysteem. Hier bovenstrooms, dicht bij de bronnen in de Cerrado zijn de beken en riviertjes glashelder: drinkwaterkwaliteit. Die kleur zal stroomafwaarts snel veranderen.
Ik vraag me bezorgd af wat het effect van de 140 dammen zal zijn, die op de tekentafel liggen in de Cerrado. Hydro-energie lijkt duurzaam, het is immers hernieuwbaar, maar in een gebied als de Pantanal kan dit enorme effecten hebben. Ik neem me voor me hier in te gaan verdiepen de komende maanden, samen met mijn collega’s uit Brazilië. Waar zijn de dammen precies gepland? Wat zijn de verwachte effecten op de waterstroom, de sedimentstroom, en de verbinding voor dieren en planten? En hoe kunnen wij als WNF de energiesector, de omwonenden, de gemeenten, de regionale en/of nationale overheid adviseren om negatieve effecten te voorkomen of te beperken?
De volgende blog: de Pantanal! Het grootste en best bewaarde moerasgebied van de wereld!
De Cerrado: een savanne vol bomen
En wát voor een natuur! Meteen de eerste dag al is het landschap ronduit spectaculair. De reis start met een bezoek aan het bergachtige deel, waar de wateren vandaan komen die de Pantanal voeden, het grootste moerasgebied van de wereld. Deze ‘Cerrado’ is een immens savannegebied, ongeveer 10x zo groot als Nederland, en we rijden er met een stevige vaart doorheen.
Er is veel landbouw: soja, graan- en grasplantages. De helft van de Cerrado is al omgezet in landbouwgrond. Maar daartussen ligt een versie van savanne die ik niet voor mogelijk had gehouden: met bomen, struiken, veel geslotener dan het beeld dat ik had van een savanne, zoals de Afrikaanse. ‘Cerrado’ betekent dan ook ‘gesloten’ in het Portugees. En het is ongelofelijk gevarieerd: dichte en open delen, gras, ruigte, struiken, bomen en zelfs delen met palmbomen. Het is ronduit schitterend. En zeer rijk aan soorten: onderweg wemelt het van de vogels - toekans, ibissen, gieren, roofvogels en ara’s die over de snelweg vliegen, en ema’s, een soort kleine struisvogel, in de velden erlangs.
De Braziliaanse WNF-collega’s vertellen honderduit over de politiek in Brazilië, die erg op economische ontwikkeling gericht is en de natuur wel eens vergeet. Gelukkig heeft het WNF goede banden met het ministerie van milieu. Zo kunnen ze de consequenties van nieuwe wetten voor de natuur in beeld brengen en het beleid beïnvloeden. Dat doen ze ook door samen met de overheid kaarten te maken, die tonen hoe de ontbossing ten behoeve van nieuwe landbouwgrond zich ontwikkelen. Tegelijkertijd zijn op deze kaarten de meest kwetsbare delen van de regio aangegeven. De uitdaging is de overlap van deze twee (ontbossing in kwetsbare delen) zo klein mogelijk te houden. Met boeren en dorpelingen werken we samen om nieuwe manieren van landbouw te ontwikkelen, die de natuur minder belasten. Zoals het verzamelen van fruit en noten uit natuurparken: dat geeft de natuurgebieden een economische waarde. Zo ontstaat er meer steun bij de bewoners en de gemeenten voor het behoud ervan.
Uitdagingen
En dat is nodig, want kwetsbaar is het! We komen langs een plek waar een zandweg is aangelegd. De savanne, die zo robuust oogt, is vanaf de berm volledig weggespoeld: planten, grond, alles is in drie jaar verdwenen in een ravijn. Het zand is hier zo fijn en de hellingen zijn zo steil, dat dergelijke relatief kleine veranderingen deze enorme erosie kunnen veroorzaken. De bodem die hier wegspoelt, komt via de rivieren vervolgens aan in de Pantanal en verandert daar het watersysteem. Hier bovenstrooms, dicht bij de bronnen in de Cerrado zijn de beken en riviertjes glashelder: drinkwaterkwaliteit. Die kleur zal stroomafwaarts snel veranderen.
Ik vraag me bezorgd af wat het effect van de 140 dammen zal zijn, die op de tekentafel liggen in de Cerrado. Hydro-energie lijkt duurzaam, het is immers hernieuwbaar, maar in een gebied als de Pantanal kan dit enorme effecten hebben. Ik neem me voor me hier in te gaan verdiepen de komende maanden, samen met mijn collega’s uit Brazilië. Waar zijn de dammen precies gepland? Wat zijn de verwachte effecten op de waterstroom, de sedimentstroom, en de verbinding voor dieren en planten? En hoe kunnen wij als WNF de energiesector, de omwonenden, de gemeenten, de regionale en/of nationale overheid adviseren om negatieve effecten te voorkomen of te beperken?
De volgende blog: de Pantanal! Het grootste en best bewaarde moerasgebied van de wereld!
-
13 Juni 2014 - 14:46
Esther Blom:
Ik hoop dat het NL team net goed bezig zal zijn als jij! -
13 Juni 2014 - 14:46
Esther Blom:
Ik hoop dat het NL team net goed bezig zal zijn als jij! -
13 Juni 2014 - 14:57
Jos Rademakers:
Leuk om te lezen! Houd ons op de hoogte. Veel succes daar! -
13 Juni 2014 - 15:48
Karin Gerritsen:
Wow, wat een uitdagingen hebben we nog! Succes en ik wacht op je verhalen! -
13 Juni 2014 - 23:57
Yvonne Wegbrands:
dank je wel Daphne, wat een interessant verhaal, prachtige foto's l en wat schrijf je boeiend. Hier is een aanzienlijke en complexe klus te klaren. Voor jou een uitdaging. Knap hoor. Succes en ik zie uit naar je ervaringen. Liefs Yvonne -
15 Juni 2014 - 11:00
Femke Vergeest:
Leuk en boeiend om te lezen Daphne! Succes deze weken met het 'oren en ogen' open om alles in je op te nemen en straks weer te kunnen verwerken samen met collega's hier en daar! En tussendoor genieten lukt ook heel goed zo te lezen :) -
15 Juni 2014 - 20:31
JAAP:
Die savanne is intrigerend. Heb je ook foto's daarvan? -
15 Juni 2014 - 20:54
Marleen:
Wat een aanstekelijk enthousiasme, dat ken ik van je! Prachtig dat er nog zoveel moois is, hopelijk ook zo te houden, samen met inwoners en overheid, belangrijk werk! Marleen
-
18 Juni 2014 - 00:59
Daphne Willems:
Jaap: de foto's die toegeveogd zijn, ZIJN van de savanne! Fascinerend hè? Ook ik moest mijn beeld van het concept 'savanne' bijstellen...
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
